Biografie
Als Tobias Delius (Oxford, Engeland, 15 juli 1964) in het Duitse Ruhrgebied woont, begint hij in 1980 met saxofoon spelen. In 1983-'84 volgt hij muziekonderwijs in Mexico en in 1984 verhuist hij naar Amsterdam om daar aan het conservatorium te gaan studeren. Hier ontmoet hij collega-saxofonist-klarinettist Daniele D'Agaro, met wie hij een langdurige muzikale vriendschap sluit en al snel een kwartet formeert. Vervolgens wordt hij voor steeds meer groepen in de Amsterdamse improvisatie-scene gevraagd. In bands als Sean Bergins MOB, Available Jelly en het ICP Orchestra is Delius een gezichtsbepalende speler, met zijn alom geroemde, op de traditie van de grote jazztenoren voortbouwende toon. Met zijn eigen kwartet krijgt hij sinds 1990 ook internationaal faam. In 1990 ontvangt Tobias Delius de Podiumprijs en in 2003 de VPRO/Boy Edgar Prijs. In 2007 verhuist hij naar Berlijn, maar hij is nog geregeld met verschillende groepen op de Nederlandse podia te horen.
1984 - 1985
Vanuit Mexico arriveert wereldburger Delius (Argentijnse vader, Duitse moeder, jeugd in Engeland en Duitsland) in Amsterdam, om er aan het conservatorium te studeren. Met de Italiaanse saxofonist-klarinettist Daniele D'Agaro klikt het zo goed dat ze een kwartet beginnen, met bassist Arjen Gorter en de Australische drummer Petro Nykyruj. Met pianist Michiel Scheen krijgt hij ook een goede band, en de twee beginnen een duo.
1987
Gitariste Corrie van Binsbergen vraagt Delius voor haar groep Corrie en de Brokken, waarvan hij tot 1990 deel zal uitmaken. Hij is ook te horen op haar eerste CD Alles Beweegt. Hij vertrekt weer voor een jaar naar Zuid-Amerika, waar hij in Argentinië onder meer met de gebroeders Saluzzi speelt.
1989
Bandleider Michael Moore lijft Delius in bij de groep Available Jelly, die daardoor een sextet wordt. Hij blijft een geluidsbepalend lid van de groep, tot hij in 2006 de band verlaat als hij naar Berlijn vertrekt. Een ander sextet waarvan hij deel gaat uitmaken, is dat van altsaxofonist Paul van Kemenade, die met de komst van Delius zijn kwintet tijdelijk uitbreidt. De groep is te horen op de CD Missacity.
1990
Tobias Delius begint een eigen kwartet, met de Amerikaanse cellist Tristan Honsinger, diens landgenoot Larry Fishkind op tuba en drummer Han Bennink. Na verloop van tijd neemt de Canadese bassist Joe Williamson de rol van Fishkind over, en daarmee is de vaste vorm voor de groep gevonden. Er wordt open geïmproviseerd, waarbij elk van de musici de aanzet kan geven tot het spelen van een van de thema's die door de leider, maar ook door de drie anderen zijn ingebracht. In 1997 verschijnt hun eerste CD op het ICP-label: The Heron. Toby's Mloby (1999) en Pelikanismus (2001) zullen volgen.
1991
Bandleider Sean Bergin vraagt Delius om toe te treden tot zijn grote band, de MOB. Hij is te horen op de CD Live At The Bimhuis, die een jaar later verschijnt. Als artistiek leider Huub van Riel voor de tweede maal de internationale October Meeting organiseert, is Delius een van de uitgenodigde muzikanten.
1993
D'Agaro en Delius brengen een nieuwe versie van hun kwartet bijeen en storten zich op de composities van tenorsaxofonist Don Byas, een favoriet van hen beiden. Het Italiaanse label Nota brengt het project op CD uit, onder de titel Byas A Drink. Samen met collega-saxofonist Sean Bergin gaat Delius op tournee door Zuid-Afrika in de groep Viva La Black van drummer Louis Moholo. Tijdens deze concertreeks worden CD-opnamen gemaakt voor het Ogun-label. De Amerikaanse pianist Curtis Clark, die al enige tijd deel uitmaakt van de Amsterdamse jazz-scene, vraagt Delius als een van de blazers van zijn nieuwe kwintet (met trombonist Wolter Wierbos, bassist Frans van der Hoeven en drummer Han Bennink). Een jaar later maakt Clark er een septet van, door toevoeging van Daniele D'Agaro en de Australische Felicity Provan op pocket-trumpet.
1995
Trombonist Chris Abelen neemt Delius op in zijn nieuwe kwintet, dat in 1996 met Dance of the Penguins zijn debuut-CD aflevert, in 1999 gevolgd door What A Romance. Een andere trombonist, Joost Buis, maakt eveneens gebruik van zijn diensten in zijn grote Astronotes, waarmee hij muziek van Sun Ra gaat uitvoeren. Na verloop van tijd wordt het repertoire steeds meer door de bandleider zelf geleverd, zoals te horen is op de debuut-CD Astronotes uit 2004.
1996
Na afloop van een concert van de MOB belanden Delius en zijn mede-rietblazers Sean Bergin en Daniele D'Agaro in café San Francisco op de Amsterdamse Zeedijk. Als de barkeeper hun vraagt wat er in de instrumentkoffers zit, pakken ze die uit, en gaan spelen. Een nieuw trio is geboren dat de naam van de horecagelegenheid zal dragen: Trio San Francisco. D'Agaro keert na verloop van tijd terug naar zijn vaderland Italië, maar vraagt Bergin en Delius (en drummer Han Bennink) geregeld voor zijn eigen festival aan de Adriatische Zee, waar ze deel uitmaken van zijn Adriatics Orchestra.
1998
De ZomerJazzFietsTour in Groningen nodigt Delius en pianist Cor Fuhler uit voor een carte blanche, waarbij zij een drummer 'uitproberen'. Het wordt uiteindelijk een serie die tien jaar loopt; de drummers die de confrontatie met het tweetal aangaan zijn: Louis Moholo, Paul Lovens, Dylan van der Schyff, Paal Nilssen Love, Tony Buck, Hamid Drake, Lê Quan Ninh, Paul Lytton, Michael Zerang en Han Bennink. Pianist Frank van Bommel begint een kwartet waarin de muziek van de Amerikaanse pianist Dick Twardzik een belangrijk uitgangspunt is. Hij voert die uit met bassist Arjen Gorter en drummer Martin van Duynhoven, en Tobias Delius als blazer. Later voegt Van Bommel ook rietblazer Michael Moore aan de groep toe.
2000
Samen met Cor Fuhler, Eric Boeren, Wilbert de Joode en Wolter Wierbos begint Delius het muzikantencollectief Stichting dOeK (de Oefening de Kunst). Naast de promotie van geïmproviseerde muziek stelt het initiatief zich ten doel jaarlijks een festival te organiseren waarin de dOeK-leden eigen groepen presenteren, en (ad hoc-)samenwerkingen aangaan met internationale improvisatoren.
2002
Met trombonist Hilary Jeffery, bassist Wilbert de Joode en de Senegalese percussionist Serigne Gueye formeert hij Apa Ini (Indonesisch voor 'Wat is dat?'), een collectieve improvisatiegroep. Hun gelijknamige CD komt een jaar later bij DATA Records uit.
2003
De VPRO/Boy Edgar Prijs wordt aan Tobias Delius toegekend. Uit het juryrapport: 'De jury bewondert de grote wendbaarheid van deze musicus in steeds wisselende muzikale samenstellingen zonder dat daarbij zijn eigen identiteit verloren gaat. Zijn muzikale denken is als een huis waarvan alle ramen tegen elkaar openstaan. In zijn voortdurende speurtocht naar nieuwe geluiden en interpretatiemogelijkheden stelt hij zijn luisteraars altijd weer voor verrassende wendingen.' Voor het festival November Music stelt Delius een nieuw sextet samen: Pingeling, met Maartje ten Hoorn (viool), Bart Maris (trompet), Pat Thomas (toetsen), Joe Williamson (contrabas) en Paul Lovens (slagwerk). Een andere nieuwe groep waarvan Delius deel gaat uitmaken is het Corkestra, van Cor Fuhler. Het nonet neemt een titelloze CD op, die wordt uitgegeven door DATA Records in 2004.
2004
Michiel Scheen en Tobias Delius blazen hun duo nieuw leven in. Ze spelen composities van hen beiden, alsmede werk van onder anderen Fats Waller, Duke Ellington en Thelonious Monk.
2005
Misha Mengelberg, die Delius al een aantal malen als gast bij zijn ICP Orchestra heeft laten spelen, vraagt hem definitief toe te treden tot het ensemble. De saxofonist is te horen op de CD's Weer Is Een Dag Voorbij en Live At The Bimhuis. Violiste Maartje ten Hoorn vraagt hem samen met cornettist Eric Boeren, pianist Achim Kaufmann en bassist Meinrad Kneer voor haar nieuwe improvisatiegroep Playstation 6. Met de toevoeging van de Duitse slagwerker Paul Lovens wordt de groep een sextet, dat in januari 2006 een CD opneemt voor Evil Rabbit Records.
2007 - 2008
Tobias Delius besluit zich in Berlijn te vestigen. Hij speelt er geregeld met pianiste Aki Takase (onder meer in haar kwintet Aki And The Good Boys), pianist Alex van Schlippenbach, trompettist Axel Dörner (zoals in de band Mrs Conception), basklarinettist Rudi Mahall en de slagwerkers Tony Buck en Christian Lillinger (in de formatie Grund en het nonet G9 Gipfel). Opnamen met Daniele D'Agaro Adriatics Orchestra, vastgelegd tijdens optredens in 2007 en 2008 op het jazzfestival in het Italiaanse plaats Udine, verschijnen in 2009 op de cd Exotica Domestica.
2009 - 2011
De saxofonist keert regelmatig terug in Nederland om met zijn maatjes van de Instant Composers Pool te spelen, zoals tijdens een tournee in 2009, voor optredens met zijn Tobias Delius 4 Tet en als duo met pianist Michiel Scheen. Een registratie van het optreden van het kwartet op 16 april 2009 in het Bimhuis is terug te horen op het album Luftlucht (2010). Tobias Delius speelt mee op de cd Zoomin (2010) van Joost Buis & Astronotes. In Duitsland neemt hij albums op met onder anderen Tony Buck, Clare Cooper (harp), Christof Kurzmann (loops) en Chris Abrahams (piano) onder de naam Hammeriver (2010). Het trio Booklet, met bassist Joe Williamson en drummer Steve Heather, speelt al acht jaar eigen stukken, bewerkingen van Duke Ellington (It’s Bad To Be Forgotten en A Hundred Dreams Ago), Joe Malinga en countryster Buck Owens. Pas in 2011 verschijnt van Booklet een eerste album met opnamen van het optreden in het Bimhuis op 14 maart 2010.
2012 - 2014
Tobias Delius levert bijdragen op albums van Christian Lillinger's Grund (Second Reason, 2012), Daniele D'Agaro Adriatics Orchestra (Mountains, Love & Humour, 2012) en het Coolsextett (2013) met onder meer bassist Jan Roder en drummer Sven-Åke Johansson. Het trio Delius, Olie Brice (bas) en Mark Sanders (drums) doet in september 2013 een tournee door Groot-Brittannië. Met de Instant Composers Pool neemt hij op 18 en 19 maart 2014 in de Electric Monkey Studio te Amsterdam het album East Of The Sun op. Hij is samen met onder meer bassist Wilbert de Joode en drummer Han Bennink te horen op het album So Long, Eric! Homage To Eric Dolphy (2014) van de pianisten Aki Takase en Alexander Von Schlippenbach. De opnamen die hij in maart 2014 in Trondheim maakt met de Noorse muzikanten Adrian Fiskum Myhr (bas) en Henrik Munkeby Nørstebø (trombone) verschijnen een jaar later onder de naam Whirl op de cd Revolving Rapidly Around An Axis.
2015 - 2016
Tobias Delius krijgt in januari 2015 van het Bimhuis de gelegenheid om daar in het kader van 40 Years Bimhuis een concertavond samen te stellen. Hij nodigt onder meer bevriende Berlijnse muzikanten uit zoals drummer Christian Lillinger en trompettiste Liz Allbee. Delius gaat in 2015 op Europese tournee met zijn kwartet. Hij neemt met Olie Brice en Mark Sanders het album Somersaults (2015) op. Van de Instant Composers Pool verschijnt in 2016 het album Restless In Pieces, opgenomen met vocalist Mattijs van de Woerd. De saxofonist doet in 2016 optredens met onder anderen zangeres Fay Victor (met muziek van Herbie Nichols), pianist Michiel Scheen, bassist Wilbert de Joode, het Jan Nijdam Quartet, het Frank van Bommel Quintet en in Duitsland met onder meer Christian Lillinger en zijn eigen trio Booklet.
Hook, Line And Sinker is een kwartet met bassist Antonio Borghini, cellist Tristan Honsinger en trompettist Axel Dörner. Een videoregistratie van hun optreden op 3 mei 2016 tijdens het ABC Doekfestival wordt een jaar later uitgebracht op dvd.
2017 - 2019
Delius brengt twee albums uit met Christian Lillinger: het duo-album Dicht (2017) en COR (2018) van Christian Lillingers Grund. Vanaf maart 2017 doet het ICP Orchestra een korte tournee in Nederland en Groot-Brittannië. ICP speelt op 21 juli tijdens het Oostenrijkse festival konfrontationen en reist in september 2017 naar Colombia voor concerten in Bogota, Medellin en Baranquilla. In november 2018 doen ICP en het ensemble Nieuw Amsterdams Peil enkele gezamenlijke concerten. Opnamen van de concerten in het Bimhuis verschijnen op de cd De Hondenmepper. ICP reist in december naar Glasgow, Londen en Utrecht.
Het trio Somersaults neemt in juni 2018 een tweede album op. Numerology of Birdsong komt uit in september 2019 en is de eerste uitgave op het label West Hill Records van bandlid Olie Brice. Somersaults doet een Britse tournee in de eerste helft van oktober 2019. Tobias Delius doet in februari 2019 een vier optredens tellende tournee door Ierland met Orgone Accumulator, een kwartet van gitarist Shane Latimer met organist Justin Carroll uit Brooklyn en drummer Steve Davis uit Belfast. De muzikant reist in 2019 ook naar Mexico, voor optredens op festivals met het Mexicaans FAS Trio.
2020 - 2021
Het album van Algo Por Toda La Familia (2020) van CC5, het kwintet van de Zweedse drummer Christopher Cantillo, bevat acht vrije improvisaties met Tobias Delius, Joe Williamson (bas), Anna Högberg (saxofoon) en Susana Santos Silva (trompet). Delius is een van de muzikanten die in februari 2020 in Kühlspot, Berlijn met Tristan Honsinger's Hopscotch meespeelt tijdens opnamen voor het album Cloud Reading Society (2021). Vanwege de coronacrisis moeten concerten worden uitgesteld of afgezegd. Sommige concerten gaan door in de vorm van livestreams. Een van de optredens in 2020 is op 25 juni in Kühlspot met het Takatsuki Trio Quartett. Opnamen van deze sessie worden een jaar later op cd uitgebracht door het Amerikaanse label Orbit577.
Tobias Delius doet in de zomer van 2021 enkele Europese festivals aan. Hij speelt tijdens konfrontationen '21 in het Oostenrijkse Nickelsdorf met bassist Antonio Borghini en drummer Hamid Drake. Delius treedt eind augustus 2021 op tijdens de Groningse ZomerJazzFietsTour in een gewezen koeienstal, samen met de Canadese bassist Joe Williamson en Australische slagwerker Steve Heather.
Bedankt
Deze pagina is mede mogelijk gemaakt met de bijdragen van Alkmaarder Courant, De Gelderlander, De Volkskrant, Fransesca Patella, Haarlems Dagblad, Het Parool, NRC Handelsblad, VPRO Gids & Vrij Nederland.