Biografie
Saxofonist en componist Bo van de Graaf (Nijmegen, 27 december 1957) groeit muzikaal op in de Nederlandse geïmproviseerde muziek van de jaren zeventig. Gaandeweg verlegt hij zijn muzikale interesse naar filmmuziek, circusmuziek en tango's als uitgangspunt voor improvisatie. Hij heeft bovendien een grote belangstelling voor multimedia en organiseert concerten en evenementen waarin film, theater en beeldende kunst een grote rol spelen, en humor altijd een belangrijk ingrediënt vormt. Al deze interesses komen samen in de groep I Compani, die hij in 1985 opricht om de muziek van de Italiaanse componist Nino Rota bij de films van Federico Fellini te vertolken. Daarnaast formeert hij in de loop der jaren allerhande kleinere groepen, zoals het Neptet, het Flatulentia Trio, het Orkest van Count Bosie, Bo's Art Trio en Bo's Da Bomb. Ook is hij sideman in diverse groepen, waaronder Bik Bent Braam, het Prisma Orkest, het Chris Abelen Sextet en Jos Engelhards groepen. Als organisator en bestuurder is hij lange tijd actief in de Werkgroep Improvisatie Muziek in Nijmegen (WIM) en het Nijmeegse cultureel centrum O42. Daarnaast is hij commissielid bij het Fonds voor Amateurkunst en Podiumkunsten (FAPK) in Den Haag, en bij de Stichting Jazz en Geïmproviseerde Muziek in Nederland (SJIN) in Amsterdam.
1967 - 1977
Als jongen van tien begint Bo van de Graaf met pianolessen, om op zijn achttiende over te stappen op saxofoon. Hij raakt in de ban van de heersende free jazz en wordt geïnspireerd door saxofonisten als John Coltrane, Archie Shepp en Gato Barbieri. Ook de Nederlandse improvisatie-scene van die tijd, met ICP en de groepen van Willem Breuker, heeft zijn warme interesse. Midden jaren zeventig volgt hij workshops bij Niko Langenhuijsen en maakt hij deel uit van het leerorkest De Boventoon van Herman de Wit en Willem van Manen. In Nijmegen wordt hij lid van Morpheus White Music. Deze groep speelt improvisatiemuziek in de traditie van ICP en het Art Ensemble of Chicago. In 1976 is hij een van de oprichters van de Nijmeegse Werkgroep Improvisatie Muziek (WIM), die in O42 concerten en workshops organiseert. Hij zal tien jaar voorzitter van de organisatie blijven.
1978 - 1982
Van de Graaf is een van de oprichters van de negenmans formatie Neptet. Het ensemble speelt door het hele land en brengt in 1981 een LP uit: How Is Life At 4 A.M.?, waarin de invloed van Breuker en Langenhuijsen onmiskenbaar is. Met de WIM neemt hij in 1982 ook de LP O42 Suite op, waarvoor hij een van de composities aandraagt.
1983 - 1984
Bassist Ed de Vos vraagt Van de Graaf om plaats te nemen in zijn Prisma Orkest. De saxofonist blijft tot 1986 meespelen. Met zijn collega-saxofonisten Bart Egers en Wim Westerveld vormt hij het Flatulentia Trio (flatulentia is de medische term voor winderigheid).
1985
Bo van de Graaf richt I Compani op om de muziek van Nino Rota te spelen, die is gecomponeerd voor films van Federico Fellini. De bijbehorende filmbeelden worden tegelijkertijd geprojecteerd. Voor het BVHaast-label neemt hij een eerste LP op: Music For The Films Of Fellini. In de loop der jaren gaat Van de Graaf steeds meer eigen werk voor de groep schrijven en worden er bijzondere projecten uitgevoerd, zoals Dirty Minutes (1993), Gluteus Maximus (1997, een ode aan de vrouwenbil), Zomerdaken (1999), Aïda (2000, vrij naar Giuseppe Verdi), De Liefde, Natuurlijk (2006, naar gedichten van de Braziliaan Carlos Drummond de Andrade), Circusism (2007), Last Tango In Paris (2008, filmmuziek van Gato Barbieri bij de film van Bernardo Bertolucci). Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van I Compani in 2010 wordt de voorstelling Mangiare! gespeeld. In de eerste kwart eeuw van zijn bestaan heeft de groep een flink aantal CD's en DVD's geproduceerd.
1986 - 1987
In de eerste versie van Bik Bent Braam, het grote ensemble van pianist Michiel Braam, is Van de Graaf een van de rietblazers. Ook componist Jos Engelhard werkt graag met de saxofonist in de ensembles die hij formeert om zijn werk uit te voeren. Met I Compani speelt Van de Graaf een aantal jaren als begeleidingsorkest van het Utrechtse Kerstcircus.
1988 - 1994
Een van de woordspelerige orkestnamen die Van de Graaf bedenkt is Bo's Art Trio, met pianist Michiel Braam en drummer Fred van Duynhoven. Net als I Compani is deze groep vanaf 1988 een lang leven beschoren. In 1997 maakt het drietal een succesvolle tournee met een programma waarin de liedjes van Harry Bannink en Annie M.G.. Schmidt uit Ja Zuster, Nee Zuster als uitgangspunt voor improvisatie dienen: Niet met de Deuren Slaan. Het EigenWijs-label van de VPRO brengt het project op CD uit. Vanaf 2005 werkt Bo's Art Trio veel en graag samen met dichter Simon Vinkenoog. Gezamenlijk nemen ze twee CD's op: Cobra (2005) en Jazz Is Free And So Are We (2008). Trombonist Chris Abelen vraagt in 1988 Bo van de Graaf voor zijn sextet, waarvan hij tot 1991 lid blijft. Een andere trombonist van het Willem Breuker Kollektief, Bernard Hunnekink, betrekt de saxofonist bij zijn grote ensemble, dat in 1994 een compositieopdracht uitvoert tijdens het festival Klap op de Vuurpijl. Vanaf 1993 organiseert Bo van de Graaf geregeld Claxon Concerten, waarbij oldtimers de door hem geschreven muziek uitvoeren. Het is een uiting van zogenaamde Community Art, een idee om de bevolking te betrekken bij het maken van kunst. Belatafeld (1994) valt ook binnen dit kader. Hij schrijft het voor straatorkest (Kladderadatsch) en carillon.
1995 - 2000
In deze jaren formeert Van de Graaf naast I Compani nog twee andere middelgrote groepen: The Big Swifty en Het Orkest van Count Bosie. Hiermee voert hij naast eigen werk ook composities uit van onder anderen Frank Zappa en Astor Piazzolla.
2002
Van de Graaf schrijft muziek voor een hoorspel-CD van de Clini Clowns: Clowns On The Road.
2005
In het kader van het 2000-jarig bestaan van de stad Nijmegen brengt Van de Graaf een grote groep mensen op de been voor zijn Symphonie Poubelle. Onder de deelnemers, die muziek maken met afval, bevinden zich burgemeester Guusje ter Horst en enkele wethouders. In 2006 volgt een soortgelijk concert met zo'n 750 fietsbellen (in Utrecht, en in 2009 in reprise in Tilburg) en met plasticafval (op de TU Delft).
2006
Tijdens de festiviteiten rondom de Nijmeegse Vierdaagse vestigt Van de Graaf met zijn nieuwe groep Bo's Da Bomb het wereldrecord saxofoonsolo spelen. Behalve een goede grap is het ook een eerbetoon aan een van zijn saxofoonhelden, Sonny Rollins (van wie hij een aantal thema's in zijn solo verwerkt). Hij zet het record op 1 uur 4 minuten en 49 seconden. Hoogtepunten van het theatrale concert komen uit op DVD.
2008
Bij het SMS Concert kan het publiek door middel van het sturen van sms'jes met opdrachten het verloop van een muziekstuk beïnvloeden. Ook dit is een voorbeeld van Community Art; het vindt plaats tijdens de Amsterdamse Uitmarkt.
2009
Bo van de Graaf schrijft 46 composities voor filmpjes in het kader van Nijmegen Visueel, een kunstproject in de Nijmeegse wijken waar zowel bewoners als kunstenaar meedoen en waarvan de resultaten vanaf 4 september 2009 door hele stad via beeldschermen geëxposeerd worden. 25 van die composities zet Van de Graaf op het album Sold>Out! 25 Soundtracks. Op het album zijn bijdragen te horen van Lidia van der Vegt (hobo), Hermine Deurlo (mondharmonica), Jeroen Doomernik (trompet), Lucy Besson (stem) en Fred van Duijnhoven (drums).
2011
I Compani brengt een compilatie uit met interpretaties van filmcomposities uit het oeuvre van Nino Rota. De compilatie beslaat de periode 1985-2011 en is dus ook een overzicht van de ontwikkeling van I Compani zelf. De basisbezetting van I Compani bestaat in deze periode naast Bo van de Graaf uit Aili Deiwiks (viool), Michel Mulder (bandoneon), Jacqueline Hamelink (cello), Arjen Gorter (contrabas), Martijn Grootendorst (VJ), Christoph Mac-Carty (piano) en Jeroen Doomernik (trompet).
2012
Op 27 januari 2012 presenteert I Compani tijdens de LUX Impro Marathon in Nijmegen het dubbelalbum Garbo… And Other Goddesses Of Cinema. De eerste cd is onder meer een ode aan de filmdiva's Greta Garbo, Brigitte Bardot en Mae West en bevat opnamen van optredens in het Bimhuis in Amsterdam, Paradox in Tilburg, LUX Nijmegen en Schouwburg Arnhem. De tweede cd bevat een registratie van het concert op 27 december 2011 in LUX ter nagedachtenis aan actrice Maria Schneider.
2013 - 2014
Op 27 januari 2013 organiseren Bo van de Graaf en Nico Huijbregts in Nijmegen de LUX Impro Marathon. I Compani speelt op dit evenement met 23 musici. Het publiek kan de muziek beïnvloeden door middel van improvisatieopdrachten die per SMS verstuurd worden. Naast eigen composities speelt het ensemble ook werk van Nino Rota en Sun Ra. Een registratie van het optreden verschijnt op de cd EXTENDED. De volgende cd is VERDI 2.00 (2014) met bewerkingen van composities van Giuseppe Verdi (1813-1901). Pianist Guus Janssen en zangeressen Quirine Melssen en Lucia Caihuela leveren ook bijdragen.
2015
I Compani's cd The Night Has 1000 Eyes is een muzikale ode aan de nacht met zestien composities van onder meer Bo van de Graaf en Wouter van Bemmel. De cd wordt 4 april officieel gepresenteerd tijdens de viering van het dertigjarig bestaan van de groep in LUX Nijmegen. Bo van de Graaf speelt op 4 juni met pianist Michiel Braam op het Novara Jazz Festival in Italië. Naast eigen composities vertolkt het duo ook jazzbewerkingen uit het repertoire van onder anderen Harry Bannink, André Hazes en Verdi. Opnamen van het optreden verschijnen onder de titel Olanda In Due op cd. Van de Graaf en Braam organiseren op 20 juni in de nieuwe Nijmeegse zaal BReBL het festival SOLfestice met naast I Compani & Strings optredens van Trio BraamDeJoodeVatcher, Nos Otrobanda, Ochsen en eBraam. Op het programma staat ook een concert van Bogerous, de nieuwe groep van Bo van de Graaf, cellist Veit Steinmann, pianist Philipp Rüttgers en contrabassist Dion Nijland. Een andere nieuwe groep is Reeds & Deeds, gevormd door saxofonisten Frans Vermeerssen, Alex Coke en Bo van de Graaf, contrabassist Arjen Gorter, toetsenist Michiel Braam en drummer Makki van Engelen.
2016
Aangevuld met danseressen Marije Nie en Julia Heider treedt I Compani onder titel For Your Legs Only met muziek bij dansscènes uit de filmgeschiedenis.
2017 - 2019
Bo van de Graaf improviseert samen met saxofonist Kees Molhoek live bij kattenfilmpjes tijdens Jazzin@Brebl in Nijmegen op 19 september 2018. Opnamen van het concert verschijnen in 2019 op cd onder de titel Music For Cat Movies.
2020 - 2021
Van de Graaf schrijft de suite Maar Nooit Vergeten naar aanleiding van het 50-jarig bestaan van drukkerij SSN, uitgever SUN en boekhandel De Oude Mol. De suite wordt op 15 juni 2020 opgevoerd in Concertgebouw De Vereeniging in Nijmegen. De cd-versie gaat vergezeld van een heruitgave van De O42 Suite uit 1982.
Het 35-jarig jubileum van I Compani valt samen met het honderdste geboortejaar van Federico Fellini. Het jubileum wordt gevierd met de uitgave van het album Fellini 100 I Compani 35 (2020), met naast composities van Nino Rota ook werk van onder anderen Misha Mengelberg, Guus Janssen en Verdi. I Compani presenteert het album met achttien muzikanten tijdens twee uitverkochte concerten in LUX Nijmegen. Door toedoen van de uitbraak van COVID-19 kan het 35-jarig bestaan niet worden ondersteund met een uitgebreide tournee. Door nieuwe subsidieregels van de gemeente Nijmegen komt ook nog eens het bestaan van I Compani in gevaar.
Concerten zijn schaars tijdens de pandemie. Het optreden dat de groep Cycle voor een select publiek geeft op 30 september 2020 in Nijmegen, wordt uitgebracht als CDR. Cycle bestaat naast Van de Graaf uit Michel Mulder (bandoneon, toetsen), Dion Nijland (bas), André Groen (drums, vibrafoon) en Christoph Mac-Carty (piano, keyboards, zang). Het concert is geïnspireerd door het album Recital Paris 71 van Anthony Braxton.
Bedankt
Deze pagina is mede mogelijk gemaakt met de bijdragen van Flip Franssen, Fransesca Patella, Gerard Verschoten, Het Parool, Jan van Teffelen, KU Nieuws, Leidsch Dagblad, NRC Handelsblad, Stadsblad Breda, de Gelderlander & de Volkskrant.